«…του Αγίου Έρωτα»
Οι ποιητές και οι καλλιτέχνες από πολύ παλιά έβρισκαν ευχαρίστηση να παριστάνουν τον Έρωτα σαν μικρό αγόρι γυμνό , με χρυσά φτερά στους ώμους και τόξο στα χέρια να ρίχνει τα μαγικά βέλη του πάνω στις καρδιές όχι μόνο των ανθρώπων αλλά και των θεών. Πίστευαν ότι αυτός οδηγεί τα ερωτικά ζεύγη στην ένωσή τους και ότι μαζί με τον Ίμερο , τον Πόθο και την Πειθώ υπηρετεί και συνοδεύει την Αφροδίτη από την οποία άλλωστε είχε γεννηθεί.
Αυτή η εκλαϊκευμένη και εύπεπτη εκδοχή που έφτασε μέχρι και τις μέρες μας προσαρμόστηκε εύκολα στον εμπορευματικό χαρακτήρα της κοινωνίας μας και έγινε καταναλώσιμο προϊόν. Αποκορύφωμα αυτής της τάσης η γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου , «του Αγίου του Έρωτα» , που αποτελεί μια ακόμη ευκαιρία για εύκολο και γρήγορο κέρδος από τους επιτήδειους.
Στ’ αλήθεια είναι ν’ απορεί κανείς αν έχει μείνει τίποτε όρθιο – από ιδεολογίες έως και αρχαίους θεούς! – από τους μηχανισμούς της διαφήμισης και της κατανάλωσης
Πέρα ωστόσο από τις αφελείς απεικονίσεις και τα χαριτωμένα στερεότυπα , θα άξιζε να αναζητήσουμε την βαθύτερη ουσία που κρύβει ο Έρωτας.
Πολύ προτού να γίνει ελκυστικό θέμα για περιγραφές και για έργα τέχνης , ακόμα προτού κυριέψει τη λαϊκή φαντασία , ο Έρωτας λατρευόταν σαν θεός της φυσικής εκείνης δύναμης , που κυριεύει τη ζωή όχι μόνο των ανθρώπων αλλά και όλων των έμψυχων και άψυχων όντων του κόσμου και που τα κάνει να ενώνονται και να γεννοβολούν. Με αυτή τη θεμελιακή σημασία του ο Έρωτας πέρασε στις ελληνικές κοσμογονίες σαν μια από τις πρώτες δυνάμεις που ξεπηδούν από το Χάος και που με την ενέργειά τους συνθέτουν τον κόσμο. Μ ε αυτή την ιδιότητα του ο Έρωτας θεωρείται τόσο παλαιός θεός , ώστε δεν γεννήθηκε από κανέναν…
Την εκδοχή αυτή του Έρωτα υμνεί και ο Σοφοκλής στο περίφημο χορικό της Αντιγόνης:
«…νικα δ’ εναργής βλεφάρων «.. της γόνιμης νύφης νικά
ίμερος ευλέκτρου λαγαρός των βλεφάρων ο πόθος
νύμφας , των μεγάλων που κυβερνά συντροφικά
πάρεδρος εν αρχαις θεσμων..» με τους άλλους θεσμούς τους μεγάλους..»
Μοιάζει λοιπόν η δύναμη αυτή να οδηγεί μέσα από το Χάος στην σύνθεση και την αρμονία. Και δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι αυτή η σύνθεση προκύπτει πάντα μέσα από την ένωση αντιθετικών ζευγών με κυρίαρχο αυτό του αρσενικού – θηλυκού. Καρπός του Έρωτα λοιπόν είναι η Ζωή αλλά και ο Κόσμος που προκύπτει , όταν οι δυνάμεις του Σύμπαντος «διαλεχθούν» και λειτουργήσουν αλληλοσυμπληρωματικά. Η αρχαία ελληνική μυθολογία αποτύπωσε με φαντασία και παραστατικότητα όλο αυτό το κοσμικό «γίγνεσθαι» στις γοητευτικές της αφηγήσεις.
Ο Πλάτωνας , πάλι , στο Συμπόσιο βάζει στο στόμα μιας ιέρειας από τη Μαντίνεια , της Διοτίμας , που μύησε τον Σωκράτη στην φιλοσοφία , τον παρακάτω μύθο:
Ο Έρωτας είναι ένας «δαίμονας» , μεσολαβητής ανάμεσα στους θεούς και τους ανθρώπους. Γεννήθηκε από την ένωση του Πόρου και της Πενίας , μέσα στον κήπο των θεών , έπειτα από ένα μεγάλο δείπνο , στο οποίο είχαν προσκληθεί όλες οι θεότητες. Σ’ αυτή του την καταγωγή οφείλει μερικά ιδιάζοντα χαρακτηριστικά: στην αναζήτηση πάντοτε του αντικειμένου του ως Πενία ( = στέρηση) ξέρει πάντοτε να επινοεί έναν τρόπο , για να φτάσει στο σκοπό του ως Πόρος( = πέρασμα). Χωρίς να είναι όμως καθόλου ένας παντοδύναμος θεός , ο Έρωτας είναι μια δύναμη διαρκώς ανικανοποίητη και ανήσυχη…
Η αίσθηση αυτή του ανικανοποίητου είναι κατεξοχήν χαρακτηριστικό των σκεπτόμενων και δημιουργικών ανθρώπων˙ είναι μια δύναμη που δεν σ’ αφήνει ποτέ να εφησυχάζεις , που αναζητά πάντα τις προκλήσεις , που δεν «βολεύεται» στα εύκολα και σίγουρα σχήματα και νόρμες.
Εδώ ωστόσο χρειάζεται κάποια προσοχή γιατί αυτή η αίσθηση της ανησυχίας και του ανικανοποίητου είναι εύκολο να οδηγήσει σε μια προσέγγιση επιφανειακή που καθιστά κάθε τι στη ζωή μας εφήμερο και φευγαλέο. Γι’ αυτό ίσως ο Έρωτας είναι ικανή αλλά όχι και αναγκαία συνθήκη για την διεκπεραίωση ενός έργου ή για την στερέωση μιας σχέσης˙ απαραίτητο συμπλήρωμα και ουσιαστική παράμετρος για κάτι τέτοιο είναι η Αγάπη.
Σε μια πιο φιλοσοφική του θεώρηση ο Έρωτας είναι η επιθυμία να κάνουμε κτήμα και το Ωραίο και το Αγαθό , για να φτάσουμε στην ευτυχία.
Ωραίο , Αγαθό , Ευτυχία˙ έννοιες για τις οποίες έχει χυθεί πολύ μελάνι και που ωστόσο παραμένουν ασύλληπτες για τον κοινό νου.
Στην εποχή μας , εποχή αποθέωσης της Ύλης και της Τεχνολογίας , αναρωτιέται κανείς αν κρύβεται κάπου στις ψυχές μας αυτή η επιθυμία για το Ωραίο και το Αγαθό , αν αυτή η δημιουργική δύναμη εξακολουθεί να κινεί το Σύμπαν.
Ίσως επιβιώνει στην επαφή του ανθρώπου με τη Φύση – όπου αυτή είναι μπορετή , αφού το αστικό τοπίο την αποδεκατίζει μέρα με τη μέρα – ή στην Τέχνη , που γεννιέται από την ανάγκη του ανθρώπου να δώσει υπόσταση στην ομορφιά…